Porady dotyczące zdrowia dłoni i stóp: brutalna rzeczywistość, której nie chcesz znać

Czy naprawdę wiesz, co twoje dłonie i stopy mówią o twoim zdrowiu? Możesz je ukrywać w rękawiczkach lub pod warstwą lakieru, ale one nie kłamią. Te niepozorne części ciała są wytrwałymi świadkami twoich codziennych wyborów, a jednocześnie pierwszą linią obrony przed chorobami. Zaniedbane, stają się siedliskiem grzybów i bakterii, źródłem wstydu, bólu i deformacji. Właśnie dlatego porady dotyczące zdrowia dłoni i stóp nie są luksusem, lecz brutalną koniecznością. Ten artykuł rozmontuje najtwardsze mity, ujawni szokujące dane i pokaże, jak niewiedza oraz lekceważenie mogą kosztować cię więcej niż myślisz. Dowiesz się nie tylko, co robić, ale – przede wszystkim – czego nigdy nie ignorować, jeśli chcesz uniknąć poważnych problemów ze zdrowiem. Przed tobą przewodnik, po którym już nigdy nie spojrzysz na swoje dłonie i stopy tak samo. Nie ma tu miejsca na półśrodki i wygodne kłamstewka – czas na konfrontację z faktami.

Dlaczego dłonie i stopy są twoim lustrem zdrowia

Niewygodne fakty o zaniedbaniu dłoni i stóp

W polskich realiach dłonie i stopy traktuje się często jak niskobudżetowych statystów. Dopóki nie boli, nie swędzi i nie pęka – nie zajmujemy się nimi wcale. Według raportu GUS z 2023 roku, regularną pielęgnację stóp deklaruje jedynie 37% dorosłych Polaków, a aż 52% przyznaje, że nie kontroluje stanu paznokci przez większość roku. Dłonie, choć eksponowane przez cały dzień, są myte byle jak lub zbyt agresywnie, co prowadzi do mikropęknięć i infekcji bakteryjnych. Popularność manicure hybrydowego, często wykonywanego bez zachowania podstawowych zasad higieny, dodatkowo potęguje ryzyko onycholizy i zakażeń.

"Dłonie i stopy to barometr zdrowia – zaniedbane, mogą wskazywać na poważne schorzenia całego organizmu, nie tylko skóry." — Polskie Towarzystwo Podologiczne, 2023

Czego dłonie i stopy próbują ci powiedzieć

Twoje dłonie i stopy to nie tylko narzędzia pracy – to czujniki systemowe. Ich wygląd i kondycja ostrzegają przed poważniejszymi problemami, zanim pojawią się objawy ogólnoustrojowe. Oto sygnały, których bagatelizowanie jest jak gra w rosyjską ruletkę:

• Zimne, zdrętwiałe palce: Często świadczą o zaburzeniach krążenia (np. choroba Raynauda) lub neuropatii cukrzycowej. Brak reakcji może prowadzić do trwałych uszkodzeń tkanek.
• Pękające pięty i sucha skóra dłoni: Nie tylko efekt złej pielęgnacji, ale też objaw niedoczynności tarczycy, cukrzycy lub odwodnienia. Ignorowanie ich to prosta droga do infekcji.
• Odciski, zgrubienia, modzele: Powstają wskutek permanentnego ucisku i źle dobranego obuwia. To sygnał, że twoje stopy wołają o pomoc, zanim rozwiną się poważniejsze deformacje.
• Zmiany koloru i kształtu paznokci: Żółte, pogrubione paznokcie to nie zawsze tylko grzybica – mogą świadczyć o łuszczycy, a nawet raku skóry.
• Nadpotliwość dłoni i stóp: Przewlekła, niekontrolowana potliwość to często sygnał zaburzeń hormonalnych lub silnego stresu psychicznego.

Kiedy sygnały są ostrzeżeniem – przypadki z życia

Niektóre historie brzmią jak anegdoty z Internetu, jednak mają medyczne podłoże. Przykład: młoda kobieta, ignorująca pękające pięty, po kilku miesiącach trafia do szpitala z ropowicą stopy. Albo starszy mężczyzna, który bagatelizuje ból pod paznokciem – ostatecznie diagnoza to czerniak podpaznokciowy. Takie przypadki nie są wyjątkiem, lecz coraz częstszym scenariuszem potwierdzanym przez polskich podologów. Według Ambasady Zdrowej Stopy, liczba poważnych zakażeń stóp rośnie szczególnie wśród osób aktywnych zawodowo i seniorów.

"Nie lekceważ żadnej zmiany na dłoniach czy stopach. Wczesna reakcja ratuje zdrowie, a często także życie." — Ambasada Zdrowej Stopy, 2024

Największe mity o pielęgnacji dłoni i stóp – czas na demaskację

Mit 1: Naturalne równa się bezpieczne

W epoce bio i eko przekonanie, że naturalne składniki są zawsze bezpieczne, jest wyjątkowo szkodliwe. Roślinne wyciągi mogą wywołać silne reakcje alergiczne, a „domowe” kuracje na bazie ziół często pogarszają stan skóry. Według raportu Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, wzrasta liczba przypadków kontaktowego zapalenia skóry po użyciu naturalnych olejków i naparów.

Tabela 1: Najczęstsze składniki naturalne stosowane w pielęgnacji dłoni i stóp oraz ich potencjalne ryzyko. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, 2024

Mit 2: Kremy i maści załatwią wszystko

Choć półki uginają się od kosmetyków „do wszystkiego”, nie istnieje uniwersalny preparat na problemy dłoni i stóp. Rutynowe smarowanie kremem nie pomoże na pęknięcia pięt spowodowane niedoborem witamin czy infekcjami grzybiczymi. Skuteczna pielęgnacja wymaga wieloetapowego podejścia:

1. Dokładna higiena: Myj dłonie i stopy łagodnymi środkami, pamiętając o dokładnym osuszeniu (zwłaszcza przestrzeni między palcami).
2. Regularne nawilżanie: Używaj kremów bogatych w mocznik, glicerynę lub kwas mlekowy.
3. Obserwacja zmian: Monitoruj wygląd skóry i paznokci – natychmiast reaguj na nietypowe objawy.
4. Zmiana obuwia: Zamieniaj buty i skarpetki, aby uniknąć namnażania bakterii i grzybów.
5. Racjonalne korzystanie z kosmetyków: Wybieraj produkty testowane dermatologicznie, unikaj eksperymentów z „cudownymi” mieszankami bez potwierdzonych badań.

Mit 3: Grzybica to problem tylko latem

Grzybica stóp i paznokci nie zna sezonu. Wilgotne, nieprzewiewne obuwie, sztuczne skarpety i zaniedbania higieniczne sprzyjają infekcjom przez cały rok. Według Poradni Chorób Stopy, zimą liczba zachorowań rośnie nawet o 18% ze względu na brak wentylacji i nadmierną potliwość.

"Grzybica nie jest zarezerwowana dla basenu i lata. Zimą zamknięte, ciepłe buty to jej ulubione środowisko." — Poradnia Chorób Stopy, 2023

Mit 4: Zimą nie trzeba dbać o stopy

Mit, że zimą stopy są „bezpieczne” pod warstwą skarpet i butów, jest wyjątkowo szkodliwy. Brak systematycznego nawilżania, zrogowaciały naskórek i ciasne obuwie prowadzą do powstawania pęknięć, otarć i odcisków. Zimą – paradoksalnie – stopy są bardziej narażone na infekcje i urazy niż latem.

Najczęstsze problemy zdrowotne dłoni i stóp – przegląd z 2025 roku

Dłonie: suchość, pęknięcia, egzema i więcej

Nie ma dnia, by nasze dłonie nie były wystawione na próbę: detergenty, zmiany temperatury, klimatyzację. Według najnowszego raportu GUS, najczęściej zgłaszane problemy to suchość i pęknięcia (44%), egzema (19%) oraz przebarwienia (8%).

Tabela 2: Najczęstsze problemy dłoni w Polsce. Źródło: GUS, 2024

Stopy: grzybica, odciski, wrastające paznokcie

Stopy przyjmują na siebie cały ciężar dnia. Efekty? Lista problemów nie kończy się na grzybicy:

• Grzybica paznokci i skóry – rozpowszechniona u sportowców, osób starszych i noszących zamknięte obuwie. Leczenie wymaga czasu i konsekwencji.
• Odciski i modzele – powstają przez powtarzający się ucisk, często skutkują bólem i stanami zapalnymi.
• Wrastające paznokcie – najczęściej dotyczą palucha, prowadząc do infekcji i ropni.
• Haluksy i deformacje – z roku na rok coraz częstsze, spowodowane źle dobranym obuwiem, predyspozycjami genetycznymi i nadwagą.
• Częste pękanie pięt – nie tylko defekt estetyczny, ale realne ryzyko zakażenia.

Nieoczywiste objawy poważniejszych schorzeń

Dłonie i stopy to nie tylko pole bitwy z grzybicą – to wczesny radar dla poważnych chorób. Drętwienie, ból czy zmiana koloru skóry mogą być pierwszymi objawami:

Wielu pacjentów odkrywa u siebie:

• Cukrzycę: przewlekła suchość skóry, spowolnione gojenie się ran, neuropatia objawiająca się drętwieniem i pieczeniem.
• Choroby reumatyczne: sztywność, ból i obrzęki drobnych stawów dłoni oraz nieprawidłowe ustawienie palców.
• Nowotwory skóry: nowe, szybko rosnące zmiany barwnikowe lub owrzodzenia na dłoniach i stopach.

Definicje kluczowych schorzeń:

Psychologiczne i społeczne tabu wokół dłoni i stóp

Wstyd, ukrywanie i wykluczenie społeczne

Zaniedbane dłonie i stopy to nie tylko problem zdrowotny, lecz także społeczny. Lęk przed oceną, wstyd podczas wyjścia na basen czy unikanie podania ręki – to codzienność wielu Polaków.

• Stygmatyzacja w pracy: Pracownicy z widocznymi zmianami skórnymi są częściej pomijani przy awansach.
• Fobie społeczne: Lęk przed wystąpieniami publicznymi, gdy dłonie są spocone lub pokryte wypryskami.
• Unikanie bliskości: Wstyd z powodu zapachu stóp czy ich wyglądu bywa powodem rezygnacji z bliskich kontaktów.

Jak dłonie i stopy wpływają na twoją pewność siebie

Stan dłoni i stóp kształtuje nie tylko wizerunek, ale i poczucie własnej wartości. Według badań psychodermatologicznych, aż 29% ankietowanych przyznaje, że zmiany skórne dłoni sprawiają, iż czują się mniej atrakcyjni w kontaktach towarzyskich.

"Pielęgnacja dłoni i stóp to nie próżność – to ukryty filar pewności siebie i społecznej skuteczności." — Zatoka Piękna, 2023

Kulturowe absurdy i polskie przesądy

W polskiej kulturze dłonie uchodzą za wizytówkę człowieka, stopy natomiast przez wieki były tabu. Z jednej strony przesąd, że dotknięcie czyjejś stopy to pech – z drugiej, obsesyjne ukrywanie problemów pod warstwą lakieru lub skarpet. Te absurdy prowadzą do powielania złych nawyków i odwlekania wizyty u specjalisty.

Drugi paradoks: powszechne przekonanie, że „brud pod paznokciami hartuje”, a chodzenie boso po zimnej podłodze „wzmacnia odporność”. Efekt? Wzrost infekcji bakteryjnych i grzybiczych oraz przypadków ostrego zapalenia skóry.

Praktyczne strategie na zdrowe dłonie i stopy – krok po kroku

Codzienna rutyna, która naprawdę działa

Skuteczna profilaktyka to nie luksus, lecz niezbędny akt troski o siebie. Oto rutyna polecana przez specjalistów:

1. Mycie dłoni i stóp łagodnymi środkami – unikaj agresywnych detergentów, zwracaj uwagę na temperaturę wody.
2. Dokładne osuszanie (szczególnie przestrzeni między palcami) – to najprostszy sposób na ograniczenie rozwoju grzybów.
3. Codzienne nawilżanie kremem z mocznikiem lub gliceryną – stosuj po każdym umyciu.
4. Zmiana obuwia i skarpet każdego dnia – wybieraj oddychające materiały, unikaj syntetyków.
5. Obserwacja stanu skóry i paznokci – reaguj na nietypowe zmiany natychmiast.
6. Regularne skracanie paznokci – tnij na prosto, nie zaokrąglaj brzegów.

Co robić, gdy pojawiają się pierwsze symptomy

Jeśli zauważysz suchość, zaczerwienienie lub swędzenie – nie czekaj na cud. Im szybciej zareagujesz, tym mniejsze ryzyko powikłań.

Po pierwsze, zidentyfikuj przyczynę: czy problem wynika z nowego kosmetyku, stresu, czy może zmian hormonalnych? Po drugie – wprowadź korekty w codziennej pielęgnacji. Jeśli nie widzisz poprawy, skorzystaj z konsultacji z podologiem lub dermatologiem.

Lista kontrolna dla pierwszych objawów:

• Zmiana kosmetyku na łagodniejszy
• Unikanie chodzenia boso w miejscach publicznych
• Natychmiastowe nawilżanie po każdym myciu
• Rezygnacja z obcisłych butów i syntetycznych skarpet
• Obserwacja, czy problem nie pogłębia się mimo zmian w pielęgnacji

Zaawansowana pielęgnacja: kiedy warto sięgnąć po więcej

Nie każda sytuacja pozwala na rozwiązanie problemu domowymi sposobami. Są przypadki wymagające zaawansowanej interwencji:

Tabela 3: Przykłady zaawansowanej pielęgnacji dłoni i stóp oraz oczekiwane efekty. Źródło: Opracowanie własne na podstawie poradni podologicznych, 2024

Zawodowe ryzyko – dłonie i stopy pod presją pracy

Praca fizyczna, sport, muzyka: niewidzialne zagrożenia

Zawody wymagające intensywnej pracy manualnej lub wielogodzinnego stania to kopalnia ukrytych zagrożeń:

• Budowlańcy: Narażeni na urazy mechaniczne, odmrożenia i chroniczne pęknięcia skóry.
• Muzycy i artyści: Przeciążenia, odciski i mikrourazy dłoni.
• Sportowcy: Wrastające paznokcie, odciski i infekcje grzybicze ze względu na zamknięte obuwie.
• Pracownicy służby zdrowia: Przesuszona, podrażniona skóra z powodu częstego mycia i dezynfekcji.

Niebezpieczeństwo polega na chronicznym narażeniu na te same bodźce, które z biegiem czasu prowadzą do poważnych powikłań.

Jak chronić dłonie i stopy w pracy – realne przykłady

1. Noszenie rękawiczek ochronnych i oddychającego obuwia – nie tylko formalny wymóg BHP, ale realna osłona przed urazami i infekcjami.
2. Regeneracja po pracy: Kąpiele solne, masaże i nawilżanie przyspieszają gojenie mikrourazów.
3. Zmiana pozycji i obuwia podczas dnia: Regularne przerwy i rotacja butów minimalizują ryzyko powstania odcisków.
4. Stosowanie specjalistycznych wkładek ortopedycznych: Zmniejszają obciążenie stawów i zapobiegają deformacjom.

Case study: co się dzieje, gdy zlekceważysz sygnały

Pewien skrzypek z Warszawy przez lata ignorował nawracające pęknięcia opuszków. Skutek: przewlekły stan zapalny, utrata czucia w trzech palcach, konieczność kilku miesięcy rehabilitacji. Takie historie powtarzają się w różnych branżach.

"Brak reakcji na pierwsze symptomy to najkrótsza droga do przewlekłych problemów. W pracy każdy szczegół ma znaczenie." — Polskie Towarzystwo Podologiczne, 2024

Technologia i przyszłość pielęgnacji – co zmienia 2025 rok?

Nowe metody diagnostyki i monitorowania zdrowia skóry

Obecnie dostępne są zaawansowane narzędzia pozwalające na samodzielne monitorowanie stanu skóry dłoni i stóp. Specjalne aplikacje na smartfony, wykorzystujące uczenie maszynowe, potrafią rozpoznać podejrzane zmiany skórne, a inteligentne opaski monitorujące temperaturę i wilgotność stóp ostrzegają przed pierwszymi objawami infekcji. Według badania opublikowanego przez Polskie Towarzystwo Dermatologiczne, pacjenci korzystający z takich rozwiązań zgłaszają o 21% szybszą reakcję na pierwsze symptomy.

Druga strona medalu: technologie nie eliminują potrzeby konsultacji ze specjalistą, ale wspierają codzienną profilaktykę i edukację zdrowotną.

AI, aplikacje i wearables – czy warto im zaufać?

Inwestycja w nowoczesne rozwiązania przynosi realne korzyści, ale wymaga rozsądku i znajomości ograniczeń.

Tabela 4: Przegląd technologii wspierających zdrowie dłoni i stóp. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych rynkowych, 2025

Nowoczesność nie zwalnia z myślenia – to narzędzie, nie substytut odpowiedzialności.

Jak zyskać przewagę dzięki technologicznym nowinkom

1. Instaluj sprawdzone aplikacje do monitorowania skóry
2. Korzystaj z platform edukacyjnych, takich jak medyk.ai
3. Stosuj opaski do monitorowania wilgotności i temperatury stóp, jeśli masz tendencję do infekcji
4. Regularnie aktualizuj swoją wiedzę o najczęstszych objawach schorzeń
5. Weryfikuj informacje – nie polegaj tylko na automatycznych ocenach

Ekstremalne przypadki i nietypowe wyzwania dla dłoni i stóp

Podróże, sporty ekstremalne, niecodzienne sytuacje

Twoje dłonie i stopy są wystawione na działanie czynników ekstremalnych częściej niż myślisz:

• Wyprawy trekkingowe: Długotrwały ucisk, wilgoć i zmiany temperatury to raj dla grzybów i bakterii.
• Sporty wodne: Stały kontakt z wodą prowadzi do maceracji skóry i łatwiejszego przenikania patogenów.
• Praca w ekstremalnych warunkach: Przemarznięcie dłoni kończy się pęknięciami, odmrożeniami i utratą czucia.

Gdy standardowe porady zawodzą – co dalej?

Bywają sytuacje, gdy klasyczna pielęgnacja nie daje efektów. Wtedy kluczowa jest szybka reakcja i konsultacja ze specjalistą.

• Grzybica oporna na leczenie: Wymaga zaawansowanych badań mykologicznych i indywidualnie dobranej farmakoterapii.
• Przewlekłe pęknięcia: Często są objawem chorób metabolicznych lub autoimmunologicznych.
• Nietypowe zmiany skórne: Każda nowa, szybko rosnąca zmiana wymaga pilnej konsultacji dermatologicznej.

Najczęstsze błędy i zagrożenia – jak ich unikać?

Co Polacy robią źle – statystyki i przykłady

Według najnowszego raportu GUS, najczęstsze błędy w pielęgnacji dłoni i stóp to zbyt rzadkie mycie (36%), stosowanie nieodpowiednich kosmetyków (28%) oraz ignorowanie niepokojących objawów (25%).

Tabela 5: Najczęstsze błędy w pielęgnacji dłoni i stóp w Polsce. Źródło: GUS, 2024

Lista czerwonych flag przy pielęgnacji

• Ciągle wilgotne przestrzenie między palcami – raj dla grzybów.
• Brak nawilżania po myciu – prowadzi do mikropęknięć i infekcji.
• Obcinanie paznokci „na okrągło” – zwiększa ryzyko wrastania.
• Noszenie tych samych butów przez cały tydzień – sprzyja rozwojowi bakterii.
• Brak reakcji na zmiany koloru lub kształtu płytki paznokcia – sygnał poważniejszych schorzeń.

Najgroźniejsze konsekwencje zaniedbań

Ignorowanie sygnałów ostrzegawczych prowadzi do powikłań, które mogą wykraczać poza sferę estetyki. Amputacje palców z powodu zaawansowanej grzybicy czy nowotworów skóry to wciąż niechlubna rzeczywistość polskich szpitali.

"Prowadzenie regularnej obserwacji dłoni i stóp pozwala wykryć nowotwory czy cukrzycę na wczesnym etapie." — Ambasada Zdrowej Stopy, 2024

Poradnik: jak wybrać produkty i usługi dla dłoni i stóp

Top składniki i substancje – na co zwracać uwagę

Wybierając krem czy maść, nie sugeruj się wyłącznie reklamą. Liczy się skład i przebadane działanie:

Tabela 6: Składniki aktywne w kosmetykach do dłoni i stóp. Źródło: Opracowanie własne na podstawie rekomendacji dermatologicznych, 2024

Porównanie: domowa pielęgnacja vs. profesjonalna

1. Domowa pielęgnacja: Codzienne mycie, nawilżanie, obserwacja, stosowanie kremów z apteki.
2. Profesjonalna opieka: Zabiegi podologiczne, usuwanie modzeli, indywidualnie dobrane terapie dermatologiczne.
3. Połączenie obu: Najlepsze efekty daje synergia rutyny domowej i okresowych kontroli u specjalisty.

Kiedy warto skorzystać z konsultacji online (np. medyk.ai)

Gdy brakuje ci czasu lub masz wątpliwości, czy objaw wymaga pilnej wizyty – sięgnij po wsparcie online. Platformy takie jak medyk.ai ułatwiają monitorowanie symptomów i szybki dostęp do edukacji zdrowotnej.

Co jeszcze musisz wiedzieć – tematy powiązane i kontrowersje

Psychosomatyka: czy stres niszczy dłonie i stopy?

Stres rozładowywany na poziomie skóry? To nie mit. Badania z zakresu psychodermatologii udowadniają, że przewlekły stres zwiększa ryzyko egzemy, łuszczycy i przewlekłej suchości skóry dłoni oraz stóp. Kiedy organizm jest przeciążony, zaburza się regeneracja skóry i produkcja naturalnego sebum.

Warto pamiętać, że przewlekły stres prowadzi także do nawykowego drapania, zrywania skórek czy zgrzytania zębami – cała ta triada pogłębia uszkodzenia dłoni i stóp.

Moda kontra zdrowie: gdzie przebiega granica?

Wysokie obcasy, wąskie czubki butów, długie paznokcie – moda nie zna umiaru. Efekty:

• Haluksy i deformacje palców – wymuszone przez niewłaściwe obuwie.
• Uszkodzenia płytki paznokcia – przez przedłużany manicure i agresywne stylizacje.
• Odparzenia i otarcia – skutek nadmiaru syntetyków i braku wentylacji.

Nieoczywiste powiązania z dietą i stylem życia

Niedobory witamin z grupy B, cynku i żelaza bardzo szybko odbijają się na kondycji skóry oraz paznokci dłoni i stóp. Dieta bogata w przetworzoną żywność, brak ruchu i nałogi (papierosy, alkohol) przyspieszają procesy starzenia skóry i zwiększają ryzyko infekcji.

Druga strona medalu: regularna aktywność fizyczna i zbilansowana dieta wspierają regenerację tkanek i wzmacniają barierę ochronną skóry.

Podsumowanie: czas na brutalną szczerość wobec własnych dłoni i stóp

Syntetyczne wnioski i wyzwanie dla czytelnika

Twoje dłonie i stopy nie wybaczają zaniedbań. Każdy dzień bez troski o nie to krok bliżej do problemów, których wstyd się przyznać i których skutki mogą być nieodwracalne. Jeśli chcesz uniknąć poważnych schorzeń, zadbaj o nie z takim samym zaangażowaniem, z jakim dbasz o wygląd twarzy.

• Nie ignoruj drobnych objawów – to najczęstszy błąd
• Wybieraj produkty z pewnym składem, sprawdzaj źródła
• Korzystaj z nowoczesnych technologii do monitorowania zdrowia
• Profilaktyka jest tańsza niż leczenie

Jak zmienić swoje nawyki – plan na 21 dni

1. Dzień 1-7: Codzienne mycie i nawilżanie dłoni/stóp, zmiana obuwia i skarpet, obserwacja stanu skóry.
2. Dzień 8-14: Wprowadzenie kremów z mocznikiem/gliceryną, unikanie agresywnych detergentów, pierwsza konsultacja online przy podejrzanych objawach.
3. Dzień 15-21: Utrwalenie nawyków, regularna kontrola paznokci, zaplanowanie profesjonalnej wizyty podologicznej lub dermatologicznej.

Gdzie szukać wsparcia i aktualnej wiedzy (w tym medyk.ai)

Nie zostawiaj swojego zdrowia przypadkowi. Sięgaj po sprawdzone źródła: Polskie Towarzystwo Podologiczne, Ambasada Zdrowej Stopy, konsultacje online na medyk.ai oraz aktualne raporty GUS. Bądź na bieżąco, korzystaj z nowoczesnych narzędzi i nie bój się zadawać pytań – twoje dłonie i stopy ci podziękują.